RZS, czyli reumatoidalne zapalenie stawów, to choroba autoimmunologiczna, układowa. Jest to choroba, w której organizm atakuje własne komórki, a dokładniej w tym przypadku powstaje stan zapalny, który doprowadza do uszkodzeń stawów i zajęcia błony maziowej. Istotne w tej chorobie jest leczenie, które może zapobiec nieodwracalnym zniekształceniom i niepełnosprawności. Najczęściej Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) dotyka kobiet.
Ważną rolę odgrywa tu leczenie farmakologiczne, rehabilitacja i fizjoterapia, jak również dietoterapia.
RZS: odpowiednia dieta zmniejsza objawy choroby i ból
Znaczenie diety we wsparciu leczenia reumatoidalnego zapalenia stawów zostało potwierdzone wieloma publikacjami naukowymi.
Odpowiednio, indywidualnie dobrana dieta do każdeo przypadku może wpłynąć na zmniejszenie aktywności choroby i odczuwanego bólu.
Ogólne zalecenia dietetyczne w RZS to:
Dieta powinna dostarczać odpowiednich wartości odżywczych i mieć charakter przeciwzapalny. W skomponowaniu jadłospisu pomocna będzie współpraca z dietetykiem, bo tylko wtedy można mieć pewność, że dieta będzie optymalna i dopasowana indywidualnie, według wywiadu żywieniowo-zdrowotnego, badań czy analizy składu ciała. To bardzo ważne w tym przypadku, dlatego warto oddać to zadanie właśnie dietetykowi!
Warto wiedzieć, że aby nie obciążać dodatkowo stawów, które są objęte stanem zapalnym, istotnym czynnikiem, jest odpowiednia masa ciała. Dlatego, jeśli występuje nadwaga lub otyłość należy, najlepiej pod okiem dietetyka, zredukować masę ciała do prawidłowej.
Różnorodna i urozmaicona dieta, zawierająca odpowiednią ilość białka, tłuszczy i węglowodanów, jak również niezbędnych witamin i składników mineralnych to podstawa.
Polecaną w reumatoidalnym zapaleniu stawów jest dopasowana indywidualnie dieta śródziemnomorska, gdyż odpowiada ona zaleceniom w reumatoidalnym zapaleniu stawów.
Jak powinna, więc wyglądać dieta osoby chorej na RZS?
- Posiłki należy spożywać regularnie, dbając o 2-3 godzinny odstęp po ostatnim posiłku przed snem.
- Z produktów zbożowych najlepiej wybierać te pełnoziarnistenp.: pieczywo razowe, graham, makaron razowy, ryż brązowy niełuskany, ryż dziki, kasze gruboziarniste - pęczak, gryczana.
- Dieta powinna być bogata w dużo warzyw i owoców. Jest to bardzo dobre źródło antyoksydantów, inaczej zwanych przeciwutleniaczami, takich jak witaminy A, C, E- szczególnie cennych w walce z RZS. Stanowią one lepsze źródło niż tabletki z powodu większej wchłanialności. Należy unikać tylko tych bogatych w szczawiany (rabarbar, szczaw, szpinak, botwina), gdyż są one niezalecane w tej chorobie.
- U osób z RZS po produktach zawierających gluten lub kukurydzę mogą wystąpić wzmożone objawy choroby, dlatego warto obserwować swój organizm. Jeżeli objawy się zaostrzają, to znak, że dobrze by było wyeliminować tę grupę produktów, najlepiej pod kontrolą dietetyka, który wskaże produkty zastępcze lub zleci odpowiednią suplementację.
- Dieta osoby chorej na RZS powinna charakteryzować się również ograniczeniem spożywanych tłuszczy nasyconych pochodzenia zwierzęcego, jak i nie za dużym spożyciem wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-6, gdyż mogą one zwiększać produkcję czynników prozapalnych. Warto utrzymać przewagę kwasów tłuszczowych omega-3 do omega-6, tak aby pozytywne działanie kwasów omega-3, czyli wpływ na zmniejszenie objawów chorobowych był możliwy. Kwasy tłuszczowe omega-3 znajdują się w produktach takich jak: tłuste ryby morskie, siemię lniane, nasiona chia, olej lniany, rzepakowy i orzechy włoskie, które powinieneś stosować w swojej diecie. Natomiast produkty o sporej zawartości WNKT z grupy omega-6, takie jak: olej kukurydziany, słonecznikowy, z pestek dyni, winogron ogranicz do minimum.
- Polecanymi produktami są także oliwa z oliwek, oliwki, orzechy (laskowe, migdały), awokado - bogate w jednonienasycone kwasy tłuszczowe, mające wpływ na hamowanie rozwoju RZS. Przykładowo oliwa z oliwek zawiera kwas oleinowy o działaniu przeciwzapalnym i tokoferol o działaniu przeciwutleniającym.
- Wskazane jest ograniczenie spożycia tłustych mięs (wieprzowina, wołowina, baranina i tłusty drób), jak i jego przetworów, oraz produktów mlecznych: pełnotłustego mleka, śmietany i śmietanki, serów: żółtych, topionych pleśniowych, gdyż są to produkty o profilu prozapalnym. Najlepiej wybierać chude mięsa (kurczaka, indyka-ale bez skóry, dziczyznę czy cielęcinę), a produkty mleczne o obniżonej zawartości tłuszczu i wcześniej wspominane ryby.
- Ze swojego jadłospisu należy też wyeliminować cukier. Ewentualnie, ale w niewielkich ilościach można zastąpić go miodem. Oprócz tego niedozwolone są produkty wysokoprzetworzone (dania z proszku, gotowe dania ze słoika), fast-foody, wysokotłuszczowe przekąski (np. chipsy, paluszki).
- Z przypraw warto stosować zioła: bazylię, tymianek, majeranek, czosnek, chrzan, kurkumę, imbir, miętę czy szałwię, a zrezygnować z ostrych przypraw: pieprzu, ostrej papryki, chili, jak i niezdrowych gotowych mieszanek.
- Ważnym czynnikiem jest także nawodnienie. Powinno pokrywać zapotrzebowanie na płyny (minimum 2 litry). Głównie powinno pochodzić ono z naturalnej wody, najlepiej mineralnej niegazowanej.
Całkowicie zabronione jest spożywanie alkoholu! Mocna kawa i herbata, jak i słodkie napoje są również niewskazane. Lekkie napary herbaty i herbaty owocowe są dozwolone.
Warto zwracać uwagę na formę przygotowania posiłków. Najważniejsze jest, by unikać smażenia, szczególnie niezalecane jest smażenie na większej ilości tłuszczu. Bezpieczne techniki kulinarne, które można śmiało wykorzystać to gotowanie, gotowanie na parze, pieczenie w piekarniku w folii, pieczenie bez dodatku tłuszczu lub z niewielką ilością tłuszczu jak np. oliwa z oliwek.
Stosując się do powyższych zaleceń, dopasowując je indywidualnie, jak i słuchając swojego organizmu osoba chorująca na RZS z powodzeniem wpłynie na zminimalizowanie aktywności i objawów choroby.
Autorka: Agata Wyrwas
>>> Czytaj też: Alergia na białko mleka zwierzęcego: skąd czerpać białko w diecie przy alergii na mleko?
Bibliografia:
Grygiel-Górniak B., Puszczewicz M.: Witamina D – nowe spojrzenie w medycynie i reumatologii. Postepy Hig Med Dosw (online), 2014; 68: 359-368.
Hafström I., Ringertz B., Spångberg A., Zweigbergk L., Brannemark S., Nylander I., Rönnelid J., Laasonen L., Klareskog L.: A vegan diet free of gluten improves the signs and symptoms of rheumatoidarthritis: the effects on arthritiscorrelate with a reduction in antibodies to food antigens. Rheumatology (Oxford) 2001; 40: 1175-9.
Jalili M., Kolahi S., Aref-Hosseini S., Mamegani M., AzitaHekmatdoost A.: Beneficial Role of Antioxidants on ClinicalOutcomes and ErythrocyteAntioxidantParameters in RheumatoidArthritisPatients. Int J Prev Med. 2014; 5: 835–840.
Wardhana, Surachmanto E., Datau E.: The role of omega-3 fattyacidscontained in oliveoil on chronicinflammation. Acta MedIndones 2011; 43:138-43.
5. https://ncez.pl/choroba-a-dieta/choroby-ukladu-kostno-stawowego/dieta-rzs-w-punktach-
